مکیدن شست

مکیدن شست

یکی از عادت‌های معمولِ کودک، مکیدن شست است. کودکان غالباً در ماه سوم یا چهارم بعد از ولادت، مکیدن شست را آغاز می‌کنند و تا مدتی آن را ادامه می‌دهند. در مورد علت طبیعی و منشأ اصلی تمایل کودک به این عمل، می‌توان چنین گفت: کودک در ظرف نخستین ماه‌های عمر خویش، با شیر تغذیه شده و آن را به‌واسطه مکیدن به دست آورده است. هر وقت گرسنه شده و احساس ناراحتی نموده، پستان مادر یا پستانک را مکیده و با خوردن شیر، گرسنگی و ناراحتی خود را برطرف ساخته است. در طول این مدت، با تجربه‌های مکرر این مطلب را دریافته که با مکیدن، می‌توان ناراحتی‌های درونی را برطرف ساخت و آرامش را به دست آورد. به تدریج به مکیدن عادت کرده و از آن لذت می‌برد. در این ایام که احساسات اجتماعی کودک تا حدی بیدار گشته و به جهان خارج توجه دارد، درصدد برمی‌آید که هر چه بیش‌تر از این عمل لذت‌بخش، یعنی مکیدن برخوردار گردد و بهترین و آسان‌ترین چیزی که در اختیار کودک می‌باشد، همان شست است، از این رو آن را می‌مکد و به تدریج عادت می‌کند و در هر فرصتی و در برابر هر ناراحتی، از این سرگرمی لذت‌بخش استفاده می‌کند.

بیش‌تر پدران ومادران، مکیدن شست را یک عادت زشت می‌پندارند واظهار ناخرسندی می‌کنند و با ناراحتی درصدد چاره برمی‌آیند. گفتنی است بعضی از دندان‌پزشکان این عمل را یک عادت مضر پنداشته و می‌گویند: مکیدن شست وضع طبیعی دهان و داندان‌ها را بر هم می‌زند، اما در مقابل این گروه، بسیاری از دندان‌پزشکان و روان‌شناسان تصریح کرده‌اند که مکیدن شست هیچ گونه عارضه بدی ندارد.

یکی از دانشمندان می‌نویسد:

بسیاری از روان‌پزشکان، روان‌شناسان و هم‌چنین عده زیادی از متخصصان کودکان معتقدند که این عمل، اصولًا عادت مضری نیست و در اکثر موارد هیچ گونه تغییر شکلی در دهان کودک ایجاد نمی‌نماید و مخصوصاً معتقدند که اگر این عادت چنان‌که غالباً هم دیده می‌شود، پیش از بیرون آمدن دندان‌های دائمی متوقف گردد، از این نظر ضرری برای طفل نخواهد داشت.[1]

البته ممکن است این عادت گاهی به سلامت و بهداشت کودک لطمه وارد سازد، زیرا انگشت کودک معمولًا بی‌کثافت و آلودگی نیست و مکیدن انگشت آلوده، غالباً بی‌ضرر نخواهد بود. اکثر پدران و مادران این عادت را دوست ندارند و احساس شرم می‌کنند.

به هر حال، ظاهراً موضوع چندان مهمی نباشد و تا چهار- پنج سالگی خود به خود و یا به کمک پدر و مادر برطرف خواهد شد. اما اگر پدر و مادری این عادت را دوست ندارند، بهتر است علاج واقعه را قبل از وقوع بنمایند، زیرا جلوگیری از پیدایش عادت، خیلی آسان‌تر از ترک عادت است.

به محض این‌که دیدند کودک میل دارد انگشتش را بمکد، علت این تمایل را پیدا کنند. اگر سیر نمی‌شود، شیر بیش‌تری به او بدهند. اگر زودتر گرسنه می‌شود، می‌توانند در فاصله بین دو غذای اصلی، غذای ساده‌ای مانند بیسکویت و آب میوه به او بدهند.

اگر علت قضیه، احساس تنهایی یا ناراحتی است، می‌توانند بیش‌تر به او برسند و اظهار محبّت نمایند. این قبیل چیزها می‌تواند منشأ پیدایش این عادت باشد. اگر علت را برطرف سازند، غالباً چنین عادتی در کودک به وجود نخواهد آمد، اما اگر اعتیاد حاصل شد، علاج آن دشوار است. اگر اسباب بازی‌های مناسب در اختیارش قرار دهند یا همبازی برایش فراهم سازند، شاید به تدریج این عادت را از دست بدهد، البته شاید بهترین راه علاج این باشد که پستانکی در اختیارش قرار دهند، اما عیب این کار این است که به مکیدن پستانک عادت خواهد کرد. اگر به‌وسیله این قبیل کارها توانستید جلو این عادت را بگیرید، چه بهتر، اما اگر موفق نشدید، مبادا به کارهای شدید مانند دست بستن یا کتک‌زدن یا اوقات تلخی و تهدید و یا ملامت و سرزنش متوسل شوید، زیرا این قبیل کارها، علاوه بر این‌که غالباً بی‌فایده است، در روح و روان کودک نیز آثار بدی خواهد گذاشت. بهتر است صبر کنید و در انتظار فرارسیدن موقع مناسب باشید. غالباً این عادت تا چهار- پنج سالگی خود به خود برطرف خواهد شد.

[1] . روانشناسى کودک، ص 172